11 YAZARIN YAZMADA GÜNLÜK RUTİNLERİ

Çeviren: Şerif Aydın

Kaç milyon yazarın şu an kitabı raflarda ve kaç milyon insanın kitabı rafa düşmeden bu dünyadan göçüp gitti acaba? Peki şu anda kaç yazarın içinde bir kitap saklı ve kaç yazar adayının doğacak olan bir eseri var da sessizce sırasını bekliyor?

Büyülü insanların yetenekli kimselerin harika şeyler yaptıklarına şahit olduk hep, ya kendi yeteneklerini fark edemeden köşede bekleyip duranlar? Kendi yeteneklerini sahaya çıkarmanın yol yöntemi var mıdır? Elbette vardır. Gelin, dünyaca meşhur 22 yazarın günlük rutin hayatlarına bakıp kabiliyetlerine nasıl bir ortam sunduklarına bakalım.

1.

E. B. White

1952’de yazdığı Charlotte`un Sevgi Ağı romanı 45 milyon satan ünlü romancı E. B. White der ki “Çalışmak için ideal koşulları bekleyen bir yazar, kağıda bir kelime bile koymadan ölür.”  White Paris Review’e verdiği röportajda rutinlerinden bahsederken şu ifadelere yer vermiş.

“Çalışırken asla müzik dinlemem. Böyle bir dikkatini toparlama tarzım yok ve bundan hiç hoşlanmam. Öte yandan, sıradan, dikkat dağıtıcı şeyler arasında bile oldukça iyi çalışabilirim. Evimde olup biten her şeyin ortasında yer alan bir oturma odası var: mahzene, mutfağa, telefonun bulunduğu dolaba giden bir geçit adeta. Çok fazla trafik var. Ama burası aydınlık, neşeli bir oda ve etrafımda olup biten karnavala rağmen onu sık sık yazı yazmak için bir oda olarak kullanıyorum. Sonuçta ev halkı benim yazar olmama en ufak bir ilgi göstermiyor – istedikleri kadar gürültü ve yaygara çıkarıyorlar. Canım sıkılırsa gidebileceğim yerler var. Çalışmak için ideal koşulları bekleyen bir yazar, kağıda bir kelime bile koymadan ölecektir.” 

2.

 Haruki Murakami

Haruki Murakami: “Tekrarın kendisi önemli hale gelir.”

2004 yılında yapılan bir röportajda Murakami, fiziki ve zihinsel alışkanlıklarını paylaştı.

“Bir roman yazma modundayken, sabah dörtte kalkar ve beş-altı saat çalışıyorum. Öğleden sonra on kilometre koşuyorum ya da bin beş yüz metre yüzüyorum (ya da ikisini birden yapıyorum), sonra biraz okuyorum ve biraz müzik dinliyorum. Akşam dokuzda yatağa giderim. Her gün, değişiklik olmadan, bu rutine devam ediyorum. Tekrarın kendisi önemli hale geliyor; bir tür mesmerizmdir, terapi yöntemi. Zihni olarak daha bir derinleşmek için kendimi terapi ediyorum. Ancak bu kadar uzun süre – altı aydan bir yıla kadar – böyle bir tekrara tutunmak, büyük miktarda zihinsel ve fiziksel güç gerektirir. Bu anlamda uzun bir roman yazmak hayatta kalma eğitimi gibidir. Fiziksel olarak güçlü olmak, sanatsal duyarlılık kadar gereklidir.”

3.

Ernest Hemingway

George Plimpton ile yaptığı röportajda Hemingway günlük rutinini şu şekilde dile getirmiş:

Bir kitap ya da hikaye üzerinde çalışırken her sabah ilk ışıktan hemen sonra yazarım. Sizi rahatsız edecek kimse yok ve hava serin ya da soğuk, siz yazdıkça işinize odaklanıyorsunuz ve ısınıyorsunuz. Yazdıklarınızı okuyorsunuz ve sonraki adımda ne olacağını bildiğinizden ötürü her zaman nerde bıraktıysanız oradan devam ediyorsunuz.

Yazıyorsunuz,  sonraki adımda ne olacağını bildiğiniz yere kadar yazıp sonra bıkarıyorsunuz ta ertesi gün başlayacağınız zamana kadar hayatınıza devam ediyorsunuz. Diyelim ki sabah altıda başladınız, öğlene kadar devam edebilir veya ondan önce bitiribelirsiniz.

4.

Kurt Vonnegut

1965 yılında Vonnegut, karısı Jane’e günlük yazma alışkanlıkları hakkında bir mektup yazmıştı. Bu mektup Kurt Vonnegut’ın Mektuplar isimli kitabında yayınlandı.

“5:30’da uyanırım, 8:00’e kadar çalışırım, evde kahvaltı yaparım, 10:00’a kadar çalışırım, kasabaya birkaç sokak yürürüm, ayak işlerimi yaparım, yakındaki belediye yüzme havuzuna giderim, yarım saat yüzer, 11:45’te eve döner, gelmiş postaları okuyup öğlen yemeği yerim. Öğleden sonraları ders çalışırım, ya öğretirim ya da hazırlanırım. Saat 5:30 sularında okuldan eve geldiğimde, çınlayan zihnimi birkaç viski ve suyla uyuşturuyorum (şehirdeki tek likör dükkanı olan State Liquor store’da 5$’a. Kasaba’da bir sürü bar var.) Akşam yemeğini hazırlar, caz söyleyip dinlerim (burada radyoda bir sürü güzel müzik var), saat onda uykuya dalarım. Her zaman şınav ve mekik çekiyorum ve sanki zayıflıyor ve kaslılaşıyormuşum gibi hissediyorum, belki de değil.

5.

Jodi Picoult

Jodi Picoult’un yazdığı son yedi kitap, New York Times’ın en çok satanlar listesinde 1 numaraya ulaştı. Noah Charney ile yaptığı bir röportajda, yazma konusundaki yaklaşımından bahsediyor…

Yazarın “tıkanıklığına” inanmıyorum. Bir düşünün – üniversitede bir makale yazmak zorunda kalıp tıkandığınızda her zaman teslim tarihinden önceki gece bir fikir bulup sorun çözülmedi mi? Yazarın tıkanıklığında elinizde çok fazla zaman var. Yazmak için sınırlı bir süreniz varsa, oturun ve yapın. Her gün iyi yazamayabilirsiniz, ancak kötü bir sayfayı her zaman düzenleyebilirsiniz. Boş bir sayfayı düzenleyemezsiniz.

6.

Maya Angelou: 

Amerikalı yazar ve şair, The Daily Beast ile 2013 yılında yaptığı bir röportajda, yazma kariyerini ve günlük çalışma alışkanlıklarını şöyle anlatıyor.

Yaşadığım şehirde bir otel odası tutuyorum ve her ay ücretini ödüyorum. Sabah 6.30 gibi gidiyorum. Bir yatak, bir masa ve bir banyo içeren bir yatak odam var. Elimde Roget’s Thesaurus -bir sözlük-  ve İncil var. Genellikle bir deste iskambil ve bazı bulmacalar. Küçük aklımı meşgul edecek bir şey. Sanırım bunu bana büyükannem öğretti. İstemezdi ama “küçük aklı” hakkında konuşurdu. Bu sayede gençken, yaklaşık 3 yaşımdan 13 yaşıma kadar, Büyük Akıl ve Küçük Akıl’ın var olduğuna karar verdim. Büyük akıl derin düşünceleri düşünmenize izin verir, ancak Küçük Akıl sizi meşgul eder ve böylece dikkatiniz dağılmaz. Büyük Akıl, hakkında yazmak istediğim konuların derinliklerine inerken, o, bulmaca 

çözecek veya tek kişilik iskambil oynayacak. Odadaki tüm resimleri ve dekorasyonları çıkarıyorum. Otel yönetiminden ve kat hizmetlerinden odaya girmemelerini rica ediyorum, eğer yere bir parça kağıt atmışsam, çöpe atılmasını istemiyorum. Yaklaşık iki ayda bir kapının altından bir not alıyorum: “Sevgili Bayan Angelou, lütfen çarşafları değiştirmemize izin verin. Küflenmiş olabiliceklerini düşünüyoruz!” Oysa orada hiç uyumamışım, genellikle saat 2’de oradan çıkarım, sonra eve gidip o sabah yazdıklarımı okurum. Ardında da düzenlemeye çalışırım. Zor yazılan kolay okunur. Doğru bir şekilde yazıldıysa, kolay. Tam tersi ise özensizce yazılmışsa, okunması zor. (Böyle bir eser de) dikkatli bir yazarın okuyucuya verebileceğini vermez.

7.

Barbara Kingsolver

Pulitzer Ödülü adayı, son dokuzu New York Times’ın en çok satanlar listesine giren bir düzineden fazla kitap yazdı. 2012 röportajı sırasında yazar ve anne olarak günlük rutinlerini paylaştı.

“Ben çok erken uyanma eğilimindeyim. Çok erken. Saat dört standarttır. Sabahım güneş doğmadan uyanmakla başlar. Yalnız,  bunu böyle yapmamın sebebi kafam  çok fazla kelimelerle dolu olması ve masama gidip onları bir dosyaya, sayfaya aktarma isteğim. Her zaman kafamda dönüp duran cümlelerle uyanırım. Bu yüzden her gün masamın başına gelmek uzun bir acil eylem gibi geliyor bana. Komik bir şey: insanlar genellikle kendimi yazmak için nasıl disipline ettiğimi soruyor. Soruyu anlamaya çalışmıyorum çünkü benim için disiplin, bilgisayarı kapatıp başka bir şey yapmak için masamdan ayrılmaktır.

Atacağımı bildiğim birçok malzeme/yazı yazıyorum. Bu sadece sürecin bir parçası. Birinci sayfaya geçmeden önce yüzlerce sayfa yazmam gerekiyor.

Bir romancı olarak tüm kariyerim boyunca ben de bir anne oldum. İlk çocuğumla hastaneden eve geldiğim gün, Fasulye Ağaçları için ilk kitap sözleşmem teklif edildi. Böylece aynı gün hem romancı hem de anne oldum. Bu iki önemli hayat benim için her zaman bir olmuştur. Her zaman ikisini aynı anda yapmak zorunda kaldım. Çocuklarımın bakımının başka birinin desteğiyle yapılıyor olması yazma saatlerimi kısıtladı.

Onlar küçükken bu çok zordu. Masamın başındaki her saatimi bir tür ödül olarak değerlendirdim. Zaman geçtikçe ve çocuklarım okula başlayınca çalışan bir anne olmak giderek daha kolay hale geldi. Büyüğü bir yetişkin artık ve küçüğü 16 yaşında, bu yüzden ikisi de artık kendi kendine yetiyor – ama bu kademeli bir süreç oldu. Yazma zamanı benim için her zaman değerli, beklediğim, heves ettiğim ve en iyi şekilde değerlendirdiğim bir şey oldu. Muhtemelen bu yüzden erken kalkıyorum ve kimsenin bana ihtiyacı olmadığı sessiz şafak saatlerinde yazmaya zaman ayırıyorum.

Okul otobüsünün benim için ilham perisi olduğunu söylerdim. Otobüs evin önünden ayrılıp bana ilgilenilecek kimse bırakmadığında, ‘Yazma Günü’m o an başlar ve okul otobüsü geri geldiğinde sona ererdi. Çalışan bir anne olarak yazma sürem kısıtlıydı. Öte yandan hayatımı normalleştirdikleri, günümü bir bir yerde noktalayıp akşam yemeği hazırlamamı zorunlu kıldıkları için aileme çok teşekkür ederim. Bu sağlıklı bir şey, işi(yazmayı) bir kenara bırakıp akşam yemeği hazırlayıp yemek. Çocuklarım bana hayatta ve dünyada olmak istediğim insan tipi hakkında her şeyi öğretti. Ayrıca beni geleceğe daha sağlam bağlıyorlar. Anne olmak beni daha iyi bir yazar yaptı. Yazar olmanın beni daha iyi bir anne yaptığını söylemek de doğru.

8.

Nathan Englander

Nathan Englander: “Cep telefonunuzu kapatın.”

Englander, ödüllü bir kısa öykü yazarıdır ve bu röportajında yazma rutinindeki tüm dikkat dağıtıcı şeyleri ortadan kaldırma arayışından bahsediyor.

“Cep telefonunu kapat. Dürüst olmak gerekirse, işi halletmek istiyorsanız, fişi çekmeyi öğrenmelisiniz. Mesajlaşma yok, email yok, facebook yok, Instagram yok. Yazdığınız zaman, her neyle meşgulseniz onların durması Çoğu zaman, ki bunu kabul etmek tamamen saçma olsa da, evde ölüm sessizliği olsa bile kulak tıkaçları ile yazıyorum.

9.

Karen Russell

Russell sadece bir kitap yazmıştı… ve bu, Pulitzer Ödülünde finale kalmıştı. The Daily Beast ile yaptığı röportajda, dikkat dağınıklığının üstesinden gelmek ve yazmak için verdiği günlük mücadeleden şöyle bahsediyor…

Her gün belirli bir kelime sayısına ulaşmaya çalışan birçok yazar tanıyorum, ancak kurgusal bir dünyada geçirilen zaman, “verimli geçen bir yazma günü” adına daha iyi bir ölçü benim için. Bir yazar olarak oldukça üretken biri olduğumu düşünüyorum, çok fazla kelime üretebilirim ama benim için en büyük ölçü hacim değildir. Bundan daha önemli soru da şu:  Masamın başındayken beni öykü dünyamdan alıkoyacak bir şeyle karşılaşmadan beş saat konsantre olmuş bir şekilde yazabildim mi? Emaillerimi kontrol etmeye, internette bir soruya cevap aramaya veya dondurucumda biraz daha yer açmak için bilim fuarı projelerimi ayıklama bir şeyle uğraşmadan yazmam gereken kelimeleri kağıda dökebildim mi?

İşin püf noktasının, yazının nasıl gittiğine dair kendi kararsız değerlendirmenizden ziyade yazmayı birkaç saat devam ettirme olduğuna karar kıldım.

Ve şu bir gerçek ki yazdığınız ilk taslağınızın yüzde 90’ını atmak zorunda kalacağınız gerçeğiyle kabullenirseniz, o zaman rahatlayabileceğinizi ve hatta nerdeyse “kötü yazmaktan” keyif bile alacağınızı düşünüyorum.

10.

AJ Jacobs

AJ Jacobs: “Kendinizi düzinelerce fikir üretmeye zorlayın.”

YAZMA ŞEKLİM  dizisi için yapılan bir röportajda Jacobs, günlük yazma rutinlerinden bahsedip genç yazarlar için bazı tavsiyelerde bulunuyor:

“Çocuklarım beni uyandırdığında bir kahve içerim. Çocuklarıma kahvaltı hazırlar, okula götürürüm, sonra eve gelir ve yazmaya çalışırım. Bilgi akışı fırtınasından korunmak için kendimi zorlayarak internet erişimine kapatana kadar bu yazma işinde başarısız oluyorum.

Ben, yazıda güçlü bir şekilde ana hatlar oluşturmaktan yanayım. Bir taslak yazıyorum. Sonra hafifçe daha ayrıntılı bir taslak. Sonra daha da ayrıntılısı. Cümleler oluşuyor, noktalama işaretleri ekleniyor ve sonunda tamamı bir kitaba dönüşüyor.

Koşu bandında yürürken yazıyorum. Bu uygulamaya Drop Dead Healthy kitabım üzerinde çalışırken başladım ve hareketsiz yaşamın tehlikeleri hakkındaki tüm çalışmaları okudum. Oturmak senin için endişe vericek derecede kötü. Bir doktor bana “oturmak sigara içmenin yeni hali” olduğunu söyledi. Bu yüzden bir koşu bandı aldım ve bilgisayarımı üstüne koydum. Kitabımı yazmam yaklaşık 1.200 mil sürdü. Onu seviyorum, sanki – bir şey için beni uyanık tutuyor.”

Jacobs’ın genç yazarlara da tavsiyeleri var…

Kendinizi onlarca fikir üretmeye zorlayın. Bu fikirlerin çoğu korkunç olacak. Aslında çoğu. Ama orada da bazı parlak taşlar olacak. Günde 20 dakikayı sadece beyin fırtınası için ayırmaya çalışın

11.

Khaled Hosseini

Khaled Hosseini: “Beğenseniz de beğenmeseniz de yazmalısınız.”

Noah Charney ile yaptığı röportajda Hosseini, günlük yazma alışkanlıklarından ve tüm yazarların yapması gereken temel şeylerden bahsediyor:

“Hiç ana hatlarını çizmiyorum, faydalı bulmuyorum ve beni içine almasından hapsetmesinden hoşlanmıyorum. Sürpriz ve spontane, hikayenin kendi yolunu bulmasına izin verme tarzını seviyorum. Bu nedenle ilk taslağı yazmayı çok zor ve zahmetli buluyorum. Aynı zamanda oldukça hayal kırıcıdır. Neredeyse hiç düşündüğüm gibi olmuyor ve genellikle onu yazmaya başladığımda hayalimde tuttuğum idealin oldukça gerisinde kalıyor. Yine de tekrardan yazmayı seviyorum. İlk taslak gerçekten üzerine katman, boyut, gölge, nüans ve renk eklediğim bir taslaktır. Benim için yazmak büyük ölçüde “yeniden yazmak” demektir. Bu süreçte, ilk defa kaçırdığım gizli anlamları, bağlantıları ve olasılıkları keşfediyorum. Tekrar be tekrar yazmada amacım yazımın hayal ettiğim şekle gelmesidir. İçinde kitap olduğunu söyleyen çok insanla tanıştım ama tek kelime bile yazmamışlar. Bir yazar olmak için – bu ifade basmakalıp gelebilir, farkındayım –  ama gerçekten yazmanız gerekiyor. Her gün yazmalısınız ve isteseniz de istemeseniz de yazmalısınız. Belki de en önemlisi, bir izleyici kitlesi için yazın – kendiniz için. Anlatmanız gereken ve okumak istediğiniz hikayeyi yazın. Başkalarının ne istediğini bilmek imkansızdır, bu yüzden tahmin etmeye çalışarak zaman kaybetmeyin. Sadece cildinizin altına giren ve sizi geceleri uyanık tutan şeyler hakkında yazın.”

Bu günlük rutinler yazmada işinize yarar, ancak bunlardan çıkarılacak dersler ulaşmayı düşündüğünüz hemen hemen her hedef için uygulanabilir.

Örneğin…

1. Kendinizi fiziksel olarak zorlamak sizi zihinsel olarak çok çalışmaya hazırlar. Vonnegut, yazmaya ara vermek için şınav çekiyordu. Murakami her gün 10 kilometre koşuyor. AJ Jacobs koşu bandında yürürken yazıyor. Sizin için neyin işe yaradığına karar verebilirsiniz, ancak dışarı çıkıp hareket ettiğinizden emin olun.

2. En önemli şeyi en başta yapın. Kaç mükemmel yazarın sabah yazmaya başladığına dikkat edin? Bu tesadüf değil. Günün geri kalanı kontrolden çıkmadan önce hedefleri üzerinde çalışıyorlar. Ne zaman yazacaklarını merak etmiyorlar ve en önemli şeyi başta yaptıkları için günlük aktiviteleri arasına sıkıştırmak için kavga vermiyorlar.

3. Mücadeleyi benimseyin ve sıkı çalışın. Kaç yazarın yazma mücadelesinden bahsettiğini gördünüz mü? Housseni, ilk taslaklarının “zor”, “zahmetli” ve “hayal kırıcı” olduğunu söyledi. Russell kendi yazısını “kötü” olarak nitelendirdi. Kingsolver, bir kitabın ilk sayfasına gelmeden önce yüz sayfayı çöpe attığını dile getirdi.

Başlangıçta başarısızlık gibi görünen şey genellikle başarının temelidir. En iyi yazınızın tadını çıkarmadan önce zor olanı yazmanız gerekir.

Yeni alışkanlıkların nasıl oluşturulacağına ve kötü alışkanlıklardan nasıl vazgeçileceğine dair daha pratik fikirler istiyorsanız, alışkanlıklardaki küçük değişikliklerin ne kadar dikkate değer sonuçlara yol açabileceğini size gösterecek olan Atomik Alışkanlıklar kitabıma bakın.

Kaynak:

JAMES CLEAR, https://jamesclear.com/daily-routines-writers